Postępowanie dyscyplinarne

Strona główna

Postępowanie dyscyplinarne

Czym jest odpowiedzialność dyscyplinarna?

W polskim prawie pracy wyróżniamy cztery rodzaje odpowiedzialności pracownika:

  • materialną,
  • karną,
  • porządkową,
  • dyscyplinarną.

Z uwagi na fakt, że nauczyciele podlegają oddzielnym regulacjom prawnym jakim są przepisy ustawy Karta Nauczyciela, odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela jest uregulowana w sposób szczegółowy w tym właśnie akcie prawnym. Pozostałe rodzaje odpowiedzialności, w tym odpowiedzialność porządkowa nauczyciela wymiarze się nauczycielom kary zgodnie z Kodeksem pracy lub innymi aktami prawnymi, w tym także Kodeksem karnym.

Skupmy się jednak na najważniejszej odpowiedzialności nauczyciela jaką jest odpowiedzialność dyscyplinarna. Dlaczego Naszym zdaniem jest ona tak ważna i jednocześnie niebezpieczna dla nauczyciela? Najsurowsza kara jaka grozi nauczycielowi za przewinie dyscyplinarne to wydalenie z zawodu, a innymi słowy utrata uprawnień do bycia nauczyciel.

Kiedy mamy zatem do czynienia z odpowiedzialnością dyscyplinarną nauczyciela?

Przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej uregulowane zostały szczegółowo w art 75 ustawy Karta Nauczyciela i stanowią o obowiązku wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec nauczyciela za przewinienie dyscyplinarne.

Jedną z przesłanek jest uchybienie godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 ustawy. Do obowiązków tych należy:

  • rzetelne realizowanie zadań związanych z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
  • wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju,
  • dążenie do pełni własnego rozwoju osobowego,
  • doskonalenie się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły,
  • kształcenie i wychowywanie młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
  • dbanie o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Przewinieniem dyscyplinarnym jest także takie zachowanie nauczyciela naruszający prawa i dobro dziecka. Za takie uchybienie dyrektor szkoły nie może wymierzyć nauczycielowi kary porządkowej, a stosownie do przepisów ustawy Karty Nauczyciela ma obowiązek zawiadomić rzecznika dyscyplinarnego, na co ma 14 dni.

W przypadku gdy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka dopuścił się dyrektor szkoły to organ prowadzący szkołę ma obowiązek zawiadomić rzecznika dyscyplinarnego, również w terminie 414 dni od chwili powzięcia wiadomości o podejrzeniu popełnienia takiego czynu.

Po złożeniu zawiadomienia przez odpowiedni organ do Rzecznika dyscyplinarnego, zostaje zainicjowana procedura postępowania dyscyplinarnego o czym niżej.

Procedura postępowania dyscyplinarnego

Postępowanie dyscyplinarne wobec nauczyciela zostaje wszczęte w chwili powzięcia przez dyrektora lub organ prowadzący (w odniesieniu do dyrektora) informacji o podejrzeniu popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka lub uchybieniu godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 i złożenia w odpowiednim terminie zawiadomienia do Rzecznika Dyscyplinarnego.

Czy zatem postępowanie dyscyplinarne posiada więcej niż jeden etap?

Postępowanie dyscyplinarne nauczyciela może mieć aż 4 etapy:

  • postępowanie wyjaśniające prowadzone przez Rzecznika Dyscyplinarnego
  • postępowanie dyscyplinarne prowadzone przez Komisję Dyscyplinarną I Instancji (przy wojewodzie)
  • postępowanie dyscyplinarne odwoławcze prowadzone przez Odwoławczą Komisję Dyscyplinarną (przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania)
  • postępowanie przed sądem powszechnym

Jest to dość wyjątkowa konstrukcja, która powoduje że ostatecznie ustalenie czy nauczyciel dokonał deliktu dyscyplinarnego może trwać nawet kilka lat.

Postępowania te są dość skomplikowane proceduralnie, bowiem stosuje się do nich przepisy kodeksu postępowania karnego (dowody), przepisy kodeksu postępowania cywilnego (odwołania) oraz przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (doręczenia).

Złożenie zawiadomienia powoduje wszczęcie postępowania wyjaśniającego, które jest prowadzone przez rzecznika dyscyplinarnego. Jest to zatem pierwszy etap postępowania dyscyplinarnego.

To postępowanie przypomina postępowanie przygotowawcze prowadzone prze Policję. W toku tego postępowania rzecznik przeprowadza dowody, które mają dowieść tego czy nauczyciel faktycznie popełnił delikt. Inicjatywa dowodowa leży wyłącznie po stronie rzecznika i nauczyciela. Niemniej jednak rzecznik dyscyplinarny informuje szkołę o przeprowadzeniu każdej czynności w toku postępowania. Szkoła może jedynie zostać zobowiązania do udostępnienia dokumentacji lub pomieszczeń np. celem przeprowadzenia przesłuchania uczniów.

Po zakończeniu tego postępowania rzecznik ma dwie możliwości – pierwsza to złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego jeżeli dowody uprawdopodobniają popełnienie deliktu przez nauczyciela. Druga możliwość to wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania wyjaśniającego jeżeli w trakcie postępowania przygotowawczego nie uzyskano potwierdzenia popełnienia zarzucanego nauczycielowi czynu.

Jeżeli nauczycielowi zarzuca się czyn naruszający prawa i dobro dziecka, o wszczęciu postępowania wyjaśniającego rzecznik dyscyplinarny zobowiązany jest także zawiadomić Rzecznika Praw Dziecka.

Postępowanie wyjaśniające jest także ograniczone czasowo – Rzecznik musi je zakończyć w sposób wskazany wyżej nie później niż w terminie 3 miesięcy.

Czy od postanowienia wydanego przez Rzecznika Dyscyplinarnego w postępowaniu wyjaśniającym można się odwołać?

Na postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego przysługuje zażalenie do komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji nauczycielowi, dyrektorowi szkoły w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia (natomiast Rzecznikowi Praw Dziecka w ciągu 14 dni).

Postanowienie komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji jest ostateczne, rozpatruje je w 30 dni od dnia otrzymania na posiedzeniu niejawnym. Komisja może podjąć jedno z 3 rozstrzygnięć:

  • utrzymać w mocy postanowienie,
  • uchylić postanowienie i wszcząć postępowanie dyscyplinarne,
  • uchylić postępowanie i przekazać sprawę do rzecznika dyscyplinarnego celem uzupełnienia postępowania wyjaśniającego.

Zanim przejdziemy do omawiania kolejnego etapu postępowania dyscyplinarnego musimy Państwu powiedzieć jeszcze jednym etapie, który potocznie nazywamy „międzyetapem I a II”.

Złożenie przez Rzecznika Dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego nie powoduje „automatycznego” wszczęcia postępowania przez Komisję. Komisja Dyscyplinarna I instancji w pierwszej kolejności rozpatruje złożony przez Rzecznika wniosek w terminie 7 dni na posiedzeniu niejawnym i może podjąć następujące decyzje:

  • odmówić wszczęcia postępowania dyscyplinarnego;
  • wszcząć postępowanie dyscyplinarne i skierować sprawę na rozprawę.

Kolejnym etapem postępowania dyscyplinarnego nauczyciel jest postępowanie dyscyplinarne prowadzone przez Komisję Dyscyplinarną I Instancji, czyli Etap II.

Ten etap postępowania dyscyplinarnego nauczycieli przypomina postępowanie karne przed Sądem. Nauczyciel określany jest obwinionym, a odpowiednikiem oskarżyciela jest rzecznik dyscyplinarny. W postępowaniu przeprowadza się dowody, które potwierdzić mają uchybienie lub brak uchybienia po stronie nauczyciela. Rozprawa co do zasady jest jawna – co oznacza, że każdy może wziąć w niej udział (również dyrektor szkoły). Komisja nie zawiadamia jednak o terminach rozpraw szkoły.

Jeżeli w materiale dowodowym pojawią się braki, których nie da się uzupełnić na rozprawie to sprawa może zostać przekazana ponownie rzecznikowi dyscyplinarnego do uzupełnienia postępowania wyjaśniającego lub wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Tak samo jeżeli rzecznik dyscyplinarny zarzuca dodatkowe uchybienia, o których dowiedział się w trakcie rozprawy.

Komisja Dyscyplinarna I instancji, po przeprowadzeniu rozprawy może podjąć następujące rozstrzygnięcia:

  1. o ukaraniu, mocą którego uznaje obwinionego winnym w całości lub w części zarzucanego mu czynu i wymierza karę dyscyplinarną, albo
  2. o uniewinnieniu,
  3. o umorzeniu postępowania dyscyplinarnego.

Orzeczenie doręczone zostaje nauczycielowi, rzecznikowi dyscyplinarnemu i dyrektorowi szkoły.

Na postanowienie wydane przez Komisję zarówno nauczycielowi jak i rzecznikowi dyscyplinarnemu. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni.

Kolejnym z etapów jest postępowanie dyscyplinarne przed Odwoławczą Komisją Dyscyplinarną (ETAP III). Podejmowane jest ono na skutek złożonego przez nauczyciela lub rzecznika dyscyplinarnego odwołania. Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przed podjęciem decyzji w sprawie przeprowadza rozprawę. Następnie może ona wydać jedno z trzech orzeczeń:

  • utrzymać w mocy zaskarżone orzeczenie;
  • uchylić orzeczenie w całości lub w części i wydać nowe orzeczenie;
  • uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tego orzeczenia komisja może wskazać, jakie okoliczności komisja dyscyplinarna pierwszej instancji powinna wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Wydanie orzeczenia mniej korzystnego dla nauczyciela niż wydane przez Komisję w Instancji może nastąpić jedynie w razie odwołania wniesionego przez rzecznika dyscyplinarnego.

Od orzeczenia odwoławczej komisji dyscyplinarnej rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu przysługuje odwołanie do sądu powszechnego. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Ostatnim już etapem postępowania dyscyplinarnego jest postępowanie przed sądem powszechnym. Podobnie jak etap III, postępowanie to podejmowane jest na skutek odwołania złożonego w terminie przez nauczyciela lub rzecznika dyscyplinarnego. Orzeczenie Sądu jest ostateczne i nie przysługuje od niego już odwołanie.

Podsumowując, postępowanie dyscyplinarne nauczyciela jest złożone i wieloetapowe. Jeżeli obwiniony nauczyciel nie godzi się z wydanym w sprawie orzeczeniem może aż dwukrotnie odwołać się od wyroku wydanego w jego sprawie. Dlatego też dobrym rozwiązaniem jest zwrócenie się do prawnika, który może być obrońcą obwinionego i udzielić mu niezbędnej pomocy w sprawie.

Postępowanie dowodowe – rodzaje dowodów w postępowaniu dyscyplinarnym

W zależności od etapu postępowania, dowody przeprowadza odpowiedni organ. Na etapie postępowania wyjaśniającego postępowanie dowodowe przeprowadza rzecznik dyscyplinarny, a w postępowaniu dyscyplinarnym komisja dyscyplinarna.

W postępowaniach tych dopuszczalna jest szeroka gama dowodów, między innymi dowód z przesłuchania świadków, z opinii biegłego, akt osobowych nauczyciela, czy też wyjaśnień nauczyciela, którego dotyczy postępowanie lub obwinionego. Przeprowadzenie dowodu z wyjaśnień nauczyciela/obwinionego jest obowiązkowe. Dowód z opinii biegłego jest natomiast zasadny tylko wówczas, gdy dana okoliczność wymaga wiedzy specjalnej.

W konsekwencji więc tak rzecznik, jak i komisja mogą przeprowadzać dowody na podobnej zasadzie, jak w postępowaniu sądowym.

We wszystkich czynnościach polegających na przeprowadzeniu dowodów ma prawo brać udział obrońca, który to może zadawać pytania świadkom, biegłym, czy obwinionemu. Ustanowienie obrońcy jest więc szczególnie istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia korzystnego dla obwinionego.

Nadto, jedynie obrońca (a nie obwiniony) może uczestniczyć w przesłuchaniu małoletniego świadka.

W toku postępowania dyscyplinarnego możliwe jest zgłaszanie nowych wniosków dowodowych aż do czasu zamknięcia rozprawy. Prawo to przysługuje rzecznikowi dyscyplinarnemu, obwinionemu i jego obrońcy.

Możliwe jest również dopuszczenie przez skład orzekający innych dowodów niż wskazane we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli w jego ocenie będą istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Udział adwokata lub radcy prawnego w postępowaniu dyscyplinarnym

Adwokat i radca prawny mogą zostać w postępowaniu dyscyplinarnym zarówno obrońcą nauczyciela, przeciwko któremu toczy się postępowanie wyjaśniające i obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym, jak i pełnomocnikiem – reprezentantem dyrektora szkoły lub organu prowadzącego szkołę, czy też innego podmiotu, który to zawiadamia o przewinieniu dyscyplinarnym nauczyciela.

Ustanowienie obrońcy i korzystanie z jego pomocy jest możliwe na każdym etapie postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego.

Obwiniony nauczyciel ma więc prawo skorzystać z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. Obrońcą nie może to być jednak członek komisji dyscyplinarnej, przed którą toczy się postępowanie.

Nie jest więc konieczne, aby obrońcą był prawnik. Najlepszym jednak rozwiązaniem jest skorzystanie w tym zakresie z pomocy adwokata lub radcy prawnego, specjalizującego się w prawie oświatowym.

Takich właśnie prawników zatrudnia nasza kancelaria, gdyż adwokaci i radcowie prawni w niej zatrudnieni wielokrotnie z sukcesem podejmowali się obrony obwinionych nauczycieli, a także reprezentowali dyrektorów szkół, wszczynających postępowanie dyscyplinarne przeciwko nauczycielom. Nasi prawnicy udzielają też porad prawnych i sporządzają opinie dotyczące postępowania dyscyplinarnego.

Obrońca ustanowiony przez obwinionego w postępowaniu wyjaśniającym i dyscyplinarnym ma szerokie uprawnienia – może zapoznawać się z aktami sprawy i podejmować działania w celu obrony obwinionego, ma też prawo brać udział we wszystkich rozprawach, składać wnioski formalne, wnioski dowodowe, zadawać pytania świadkom i biegłym, a także wypowiadać się co każdego przeprowadzonego dowodu, a po zakończeniu postępowania dowodowego zabierać głos na korzyść obwinionego.

Po wydaniu orzeczenia prawnik, zajmujący się obroną obwinionego, ma również prawo złożyć odwołanie od orzeczenia komisji odwoławczej, a następnie do sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Widać więc, że kompetencje obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym są bardzo szerokie i doświadczony adwokat, czy radca prawny może udzielić obwinionemu rzetelnej i fachowej pomocy.

Radca prawny lub adwokat może również reprezentować dyrektora szkoły, który zamierza złożyć zawiadomienie o popełnieniu przez nauczyciela przewinienia dyscyplinarnego. Prawnik może pomóc dyrektorowi skompletować materiał dowodowy przeciwko nauczycielowi, a także sporządzić zawiadomienie o przewinieniu dyscyplinarnym nauczyciela i doradzić w jaki sposób działać, aby postępowanie zakończyło się zgodnie z interesem dyrektora.

Wszczęcie postępowanie a zatrudnienie nauczyciela

Czy wszczęcie postępowania wypływa w jakiś sposób na zatrudnienia nauczyciele w placówce?

Odpowiedź jest prosta – nauczyciel nie może stracić pracy na skutek wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec niego.

Pojawia się zatem pytanie czy nauczyciel może pracować. I tutaj odpowiedź już nie jest taka jednoznaczna. Dyrektor szkoły, w której zatrudniony jest nauczyciel posiada bowiem środki umożliwiające odsunięcie nauczyciela od pełnienia obowiązków pracowniczych.

W sprawach niecierpiących zwłoki Dyrektor może zawiesić nauczyciela już na ETAPIE I postępowania, tj. przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Dodatkowo, dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela przeciwko któremu złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. Decyzję w tym zakresie dyrektor podejmuje na podstawie zgromadzonych informacji w sprawie. Zawszenie w tej sytuacji nie jest jednak obowiązkowe.

Jest jednak sytuacja, gdy dyrektor szkoły musi zawiesić nauczyciela w pełnieniu obowiązków. Dzieje się tak wówczas jeżeli wszczęto postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka a rzecznik dyscyplinarny wnosi o wymierzenie nauczycielowi kary surowszej niż nagana z ostrzeżeniem.

Nauczyciel zostaje także z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków w razie jego tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia go wolności w związku z postępowaniem karnym.

Jakie są zatem skutki zawieszenie nauczyciela w pełnieniu obowiązków?

Przede wszystkim finansowe, bowiem wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec obniżeniu. Przepisy wprowadzają pewien limit obniżenia wysokości wynagrodzenia najwyżej do połowy.

W okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nauczycielowi nie przysługują także dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe.

Co zatem w sytuacji gdy nauczyciel okaże się niewinny?

Jeżeli postępowanie dyscyplinarne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem wyroku lub orzeczenia uniewinniającego, nauczycielowi należy zwrócić zatrzymane kwoty wynagrodzenia.

Kary – rodzaje i ich konsekwencje

Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:

  • nagana z ostrzeżeniem;
  • zwolnienie z pracy;
  • zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania;
  • wydalenie z zawodu nauczyciela.

Kary dyscyplinarne wymierza komisja dyscyplinarna.

Najsurowszą karą, jaka może zostać orzeczona wobec nauczyciela w postępowaniu dyscyplinarnym jest kara wydalenia z zawodu nauczyciela, co jest równoznaczne z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela i utratą uprawień do wykonywania zawodu.

Odpis prawomocnego orzeczenia o ukaraniu karą dyscyplinarną wraz z uzasadnieniem włącza się do akt osobowych nauczyciela.

Czy wypowiedzenie stosunku pracy przez nauczyciela w placówce w której wszczęto postępowanie uchroni go przed odpowiedzialnością dyscyplinarną?

Niestety nie. Rozwiązanie stosunku pracy po popełnieniu czynu, za który grozi nauczycielowi odpowiedzialności dyscyplinarna nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej.

Rodzic w postępowaniu dyscyplinarnym nauczyciela

Podobnie jak Dyrektor szkoły w której zatrudniony jest nauczyciel tak i rodzic nie jest stroną postępowania dyscyplinarnego, zatem nie może on zajmować stanowiska w sprawie.

Rodzice, którzy uważają, że nauczyciel dopuścił się czynu dyscyplinarnego mogą złożyć na niego skargę do dyrektora szkoły. Procedura ta nie jest uregulowana w Karcie Nauczyciela, zazwyczaj więc tryb wnoszenia takich pism regulują wewnętrzne procedury obowiązujące w szkole. W takiej sytuacji to dyrektor szkoły decyduje o tym, czy dany czyn rzeczywiście stanowi przewinienie dyscyplinarne i czy koniecznym jest wszczęcie postępowania.

Rodzic może także złożyć zawiadomienie o popełnieniu przez nauczyciela przewinienia dyscyplinarnego, kierując go do wojewody właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia nauczyciela.

W zawiadomieniu, rodzic może przedstawić materiał dowodowy dokumentujący fakt popełnienia przez nauczyciela deliktu dyscyplinarnego.

Jeżeli rzecznik dyscyplinarny uzna, że zachowanie nauczyciela stanowi przewinienie dyscyplinarne, w razie prowadzonego przez rzecznika postępowania dowodowego rodzic może zostać przesłuchany jako świadek, jeżeli posiada on wiedzę na temat zdarzenia.

Jeżeli wszczęte przez rzecznika dyscyplinarnego postępowanie dotyczy dziecka, które nie ukończyło 18 – tego roku życia, rodzic powinien być obecny przy przesłuchaniu swojego dziecka.

Rozprawy w postępowaniu dyscyplinarnym są jawne, a więc rodzic dziecka może być na nich obecny. Jednak z uwagi na fakt, iż nie jest stroną postępowanie nie może zajmować stanowiska.

Może jednak mieć wpływ na jego rozstrzygnięcie, szczególnie ze względu na to, że może w obronie swojego dziecka przedstawić odpowiednie dowody wskazujące na winę nauczyciela.

Dyrektor a postępowanie dyscyplinarne nauczyciela

W związku ze zmianą przepisów, dyrektor nie może wymierzyć kary porządkowej nauczycielowi, który dopuścił się czynów związanych m.in. z niezapewnieniem wychowankowi bezpieczeństwa czy naruszenia jego godności osobistej lub nietykalności cielesnej.

Wobec nauczyciela, który dopuścił się poważnego uchybienia naruszającego prawa dziecka musi zostać wszczęte postępowanie dyscyplinarne. O czynie podlegającym odpowiedzialności dyscyplinarnej dyrektor będzie musiał zawiadomić rzecznika dyscyplinarnego nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia informacji o zdarzeniu.

Zanim jednak dyrektor zawiadomi rzecznika dyscyplinarnego winien dokonać wstępnej analizy zachowania nauczyciela, które może stanowić czyn dyscyplinarny. Przede wszystkim dyrektor powinien przeprowadzić rozmowy – poszkodowanym lub poszkodowanymi, wysłuchać świadków zdarzenia, a po każdej rozmowie sporządzić notatkę i wpiąć w akta osobowe nauczyciela. Dodatkowo, jeżeli jest to konieczne dla wyjaśnienia sprawy także przeprowadzić analizę dokumentacji szkolnej lub innej związanej ze sprawą, a także zasięgnąć opinii specjalistów (np. pedagoga). Co najważniejsze, dyrektor winien także porozmawiać z nauczycielem i dowiedzieć się jaka jest jego wersja zdarzenia.

Co jest jednak istotne, mimo złożenia zawiadomienia dyrektor (zatem szkoła) i przeprowadzenia tych początkowych czynności, nie jest on stroną żadnego z etapów postępowania dyscyplinarnego. Nie może on zatem zajmować stanowiska w sprawie.

Dyrektor ma natomiast kilka możliwości działania w toku postępowania, ale też kilka obowiązków.

Jaka jest rola szkoły = dyrektora na każdym tym etapie?

  1. Dyrektor szkoły zobowiązany jest do powiadomienia rzecznika dyscyplinarnego o zdarzeniu oraz ewentualnie innych organów.
  2. Dyrektor szkoły zobowiązany jest otoczyć opieką poszkodowanych oraz wprowadzić nadzór nad nauczycielem oraz rozważyć kwestie zawieszenia nauczyciela.
  3. Dyrektor szkoły zawiadamiany jest o wszystkich czynnościach w postępowania wyjaśniającego i może zostać poproszony przez rzecznika dyscyplinarnego o udostępnienie np. pomieszczeń na przesłuchanie.
  4. Dyrektor szkoły może być zobligowany do zawieszenia nauczyciela.
  5. Dyrektorowi szkoły przysługuje zażalenie na postanowienie komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji w przedmiocie zawieszenia nauczyciela.
  6. Dyrektorowi szkoły przysługuje zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego.
  7. Dyrektorowi szkoły przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania wydane przez Komisję Dyscyplinarną I Instancji.
  8. Dyrektor szkoły stwierdza zatarcie kary dyscyplinarnej i zawiadamia o tym nauczyciela.

Rzecznik Praw Dziecka i jego udział w postępowaniu dyscyplinarnym nauczyciela

Rzecznik dyscyplinarny ma obowiązek zawiadomić Rzecznika Praw Dziecka o wszczęciu postępowania wyjaśniającego wobec nauczyciela, którego obwinia się o czyn naruszający prawa i dobro dziecka.

Jak zatem wygląda udział Rzecznika Praw Dziecka w postępowaniu dyscyplinarnym nauczyciela w praktyce?

Może on skierować do szkoły wezwania do wskazania działań podjętych w konkretnej sprawie. Jeżeli takie pismo zostanie wystosowane, Dyrektor powinien na nie udzielić odpowiedzi, możliwie oprzeć się na dokumentach np. notatkach z rozmów, opinii pedagoga.

Stąd też tak ważne jest przeprowadzenie tych pierwszych czynności dyrektora o których pisaliśmy w zakładce Dyrektor a postępowanie dyscyplinarne, aby w razie takiego zapytania móc odpowiedzieć.

Dodatkowo Rzecznik Praw Dziecka ma także prawo wnieść zażalenie na postanowienie rzecznika dyscyplinarnego w sprawie umorzenia postępowania wyjaśniającego oraz na postanowienie komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji o odmowie wszczęcia takiego postępowania.

Postępowanie dyscyplinarne a przestępstwo

Jeżeli nauczyciel popełni czyn powodujący odpowiedzialność dyscyplinarną, który jest jednocześnie przestępstwem w świetle przepisów Kodeksu karnego, podlega zarówno karze dyscyplinarnej, jak i karze przewidzianej w Kodeksie karnym.

Nie istnieje katalog przestępstw jakie można przypisać nauczycielowi w związku z jego odpowiedzialność dyscyplinarną. Wszystko bowiem zależy od zachowania nauczyciela, okoliczności sprawy. Dopiero po ich analizie można stwierdzić czy nauczyciel popełnił przestępstwo przewidziane w kodeksie karnym czy tez nie.

Z uwagi na rodzaj wykonywanego przez nauczyciela zawodu związanego z opieką nad dziećmi niżej wskazujemy przykładowe czyny zabronione za które może odpowiadać nauczyciel:

  • nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 k.k.)
  • spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.)
  • spowodowanie uszczerbku na zdrowiu (art. 157 k.k.)
  • narażenie na niebezpieczeństwo (art. 160 k.k.)
  • nieudzielenie pomocy (art. 162 k.k.)
  • porzucenie małoletniego albo osoby nieporadnej (art. 210 k.k.)
  • naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.)
  • znieważenie (art. 216 k.k.).

Jeżeli wobec nauczyciela wszczęto postępowanie karne, dyrektor szkoły obligatoryjnie zawiesza nauczyciela w pełnieniu obowiązków pracowniczych na czas trwania postępowania.